This is a translation of the original work by Richard Bowen that can be found at http://www.vivo.colostate.edu/hbooks/pathphys/endocrine/otherendo/somatostatin.html

Somatostatyna

Somatostatyna została odkryta poraz pierwszy w ekstraktach podwzgóra i zidentyfikowana jako hormon hamujący wydzielanie się hormonu wzrostu. Następnie stwierdzono, że somatostatyna jest wydzielana przez szeroki zakres tkanek, w tym trzustkę, przewód pokarmowy i obszary centralnego układu nerwowego po za obszarem podwzgórza.

Struktura i synteza

Dwie formy somatostatyny są syntetyzowane. Są one określane jako SS-14 i SS-28, co oddaje ich długość łańcucha aminokwasowego. Obie formy somatostatyny powstają w wyniku proteolitycznego cięcia prosomatostatyny, która sama otrzymana jest z preprosomatostatyny. Dwie pozostałości cysteinowe w SS-14 umożliwiają peptydowi utworzenie wewnętrznego wiązania disiarczkowego. 

Względnie, ilości wydzielanego SS-14 w kontrze do SS-28 zależne są od tkanki. Na przykład SS-14 jest przeważającą formą, produkowaną w systemie nerwowym i najwyrażniej jest to jedyna forma wydzielana w trzustce, natomiast jelito wydziela głównie SS-28. Oprócz określonych różnic w wydzielaniu SS-14 oraz SS-28, obie formy tego hormonu mogą mieć różne biologiczne potencje. SS-28 jest mniej w przybliżeniu dziesięcioktonie mocniejszy w hamowaniu wydzielania hormonu wzrostu wzrostu, ale słabszy niż SS-14 w hamowaniu uwalniania glukagonu.

Receptory i mechanizm działania
 
Pięć receptorów somastostatynowych zostało zidentyfokowane i scharaktezyrowane, wszystkie z nich są członkami nadrodziny receptorów sprzężonych z białkiem G. Każdy z receptorów aktywuje odmienne mechanizmy sygnalizacyjne w komórkach, aczkolwiek wszystkie hamują cyklazę adenylilową. Cztery z pięciu receptorów nie odróżniają SS-14 od SS-28.

Efekty fizjologiczne

Somatostatyna oddziałuje zarówno poprzez system wewnątrz wydzielniczy i sygnały parakrynne by wpłynąć na komórki docelowe. Większość krążącej somatostatyny wydaje się pochodzić z trzustki i przewodu pokarmowego. Gdyby trzeba było podsumować działanie somatostatyny w jednym zdaniu, brzmiało by to: „somatostatyna hamuje wydzielanie wielu innych hormonów”.

1. Wpływ na przysadkę mózgową

Somastatyna otrzymała swoją nazwę ze względu na działanie hamujące wydzielanie się hormonu wzrostu z przysadki mózgowej. Doświadczono eksperymentalnie, że wszystkie znane bodźce wydzielana hormonu wzrostu wyciszane są przez podawanie somatostatyny. Dodatkowo, zwierzęta traktowane surowicami odpornościowymi na somatostatynę wykazują podwyższone stężenie hormonu wzrostu we krwii, podobnie do zwięrząt, zmodyfikowanych genetycznie w celu zakłocenie ich genu somatostatyny.

Ostatecznie wydzielanie hormonu wzrostu jest kontrolowane przez interakcję somatostatyny i hormonu uwalniającego hormon wzrostu, które są wydzielane przez neurony podwzgórza.

2. Wpływ na trzustkę

Komórki w obrębie wysepek trzustkowych wydzielają insulinę, glukagon i somatostatynę. Somatostatyna wydaje się działać głównie w sposób parakrynny, by hamować wydzielanie insuliny jak i glukagonu. Oddziałuje również tłumiąc wydzielanie zewnątrzwydzielnicze trzustki, poprzez hamowanie wydzielania enzymu, stymulowane cholecystokininą i stymulowane sekrecją wydzielanie wodorowęglanu.

3. Wpływ na przewód pokarmowy

Somatostatyna wydzielana jest przez komórki rozsiane w nabłonku przewodu pokarmowego oraz neurony w jelitowym układzie nerwowym. Zostało wykazane, że wyhamowuje wydzielanie się wielu innych hormonów przewodu pokarmowego, wliczając w to gastrynę, cholecystokininę, sekretinę i wazoaktywny peptyd jelitowy.

Prócz bezpośrednich efektów hamujących wydzielanie inncyh hormonów przewodu pokarmowego, somatostatyna ma szereg rozmaitych działan hamujących przewód pokarmowy, które mogą odzwierciedlać jego wpływ na inne hormony, a także niektóre dodatkowe działania bezpośrednie. Somatostatyna redukuje wydzielanie się kwasu żołądkowego oraz pepsyny, obniża szybkość opróżniania żołądka, zmniejsza skurcze mięśni gładkich i przepływ krwi w jelicie. Zbiorowo, działania te wydaję się mieć ogólny wpływ zmniejszający tempo wchłaniania się substancji odżywczych.

4. Wpływ na układ nerwowy

Somatostatyna jest często określana jako mająca działanie neuromodulujące w obrębie ośrodkowego układu nerwowego i wydaje się mieć szereg złożonych efektów na transmisję nerwową. Wstrzyknięcie somatostatyny do mózgu gryzoni prowadzi do takich rzeczy, jak zwiększone pobudzenie i zredukowanie snu oraz upośledzenie niektórych funkcji motorycznych.

Farmakologiczne zastosowania somatostatyny

Somatostatyna i jej syntetyczne analogi są stosowane klinicznie w leczeniu różnorakich nowotworów. Ze względu na zdolność do hamowania wydzielania hormonu wzrostu, używana jest również w leczeniu gigantyzmu i akromegalii

Komentarze można wysyłać bezpośrednio do Richard.Bowen@colostate.edu